Harde conclusies Onderzoeksraad over Nijmeegse asfaltcentrale

NIJMEGEN - De Onderzoeksraad voor Veiligheid oordeelt hard over de wijze waarop overheden proberen de gezondheid van onder meer inwoners van Nijmegen-West te beschermen. Ook de gemeente Nijmegen wordt verweten haar taken niet naar behoren uit te voeren.

Dat blijkt uit een conceptrapport dat in handen is van Omroep Gelderland. Deze donderdagochtend presenteert de Onderzoeksraad het volledige rapport, waarin ook de aanbevelingen zijn opgenomen.

Om lessen voor de toekomst te leren startte de Onderzoeksraad voor Veiligheid een onderzoek naar de manier waarop burgers in Nederland worden beschermd tegen de risico’s van soms jarenlange industriële uitstoot en lozingen. Blootstelling aan industriële stoffen kan schade veroorzaken aan de gezondheid.

Giftige stoffen

Onderdeel van het onderzoek is in hoeverre rekening wordt gehouden met gezondheidseffecten voor omwonenden bij het toestaan en controleren van langdurige industriële uitstoot. Het onderzoek richt zich op Tata Steel in IJmuiden, Chemours in Dordrecht en Asfalt Productie Nijmegen (APN).

Omwonenden van asfaltfabriek APN maken zich al vele jaren ernstig zorgen over hun gezondheid. De fabriek maakt onderdeel uit van een van de grootste binnenstedelijke industriegebieden van Nederland. In september 2021 ontstond grote verontwaardiging nadat Omroep Gelderland openbaar maakte dat inwoners van Nijmegen-West waren blootgesteld aan een overschrijding van 17 keer de norm aan uitstoot van giftige stoffen. Een milieudeskundige uit Elst met gewetensbezwaren stelde omwonenden daarvan op de hoogte.

Worden inwoners wel beschermd?

De Onderzoeksraad voor Veiligheid schrijft nu in haar conclusies dat burgers onvoldoende beschermd worden: "Zowel bedrijf als overheden (wetgever, bevoegd gezag en omgevingsdienst) stellen zich niet structureel de vraag of de geldende voorschriften en regels nog wel passen bij de meest recente kennis en inzichten over het fabrieksproces en de bijbehorende emissies."

"Door de nadruk op het uitvoeren van meetbare taken en processen, en de vorm van opdrachtgeverschap, ontbreekt een reflectie op de oorspronkelijke en achterliggende redenen van het begrenzen van industriële activiteiten: de bescherming van de gezondheid van omwonenden. Daardoor toetsen deze partijen niet of dit maatschappelijke doel, de bescherming van de gezondheid van omwonenden, daadwerkelijk wordt bereikt."

De kwaliteit van het optreden van overheden verschilt, stelt de Onderzoeksraad. "Daardoor ontstaan ook verschillen in de mate waarin de gezondheid van omwonenden wordt beschermd." Over de gemeente Nijmegen zegt de raad: "De gemeente Nijmegen is bij de casus APN zelf het bevoegd gezag. Deze gemeente heeft daardoor meer invloed, maar stelt zichzelf niet de vraag hoe deze invloed maximaal ingezet kan worden om haar inwoners te beschermen tegen industriële emissies." De gemeente Nijmegen wil niet reageren totdat het rapport officieel gepresenteerd is.

Huidige systeem voldoet niet

Er zijn al wel verbeteringen aangebracht bij het in de gaten houden van de uitstoot van de Nijmeegse asfaltfabriek, constateert de Onderzoeksraad. "Bij APN is de gemeente de aansturing van de ODRN gaan veranderen na vragen van omwonenden over de emissies van TPN-West, en is de omgevingsdienst vaker gaan meten bij APN. Ook is in de vergunning opgenomen dat APN zelf moet gaan meten."

Maar de Onderzoeksraad schrijft in het rapport dat het probleem van het onvermogen om de gezondheid van mensen als in Nijmegen-West te bewaken een dieperliggend probleem is. Dat probleem is niet eenvoudig op te lossen met enkel een tandje bijzetten. "Het huidige systeem van vergunnen nodigt niet uit tot reflectie noch tot het continu verbeteren van de bescherming van omwonenden tegen mogelijk schadelijke emissies."

Zie ook: GLD Dossier asfaltcentrale