Soldaat van Oranje moest deze Gelderlander naar Londen brengen: wie was hij?

NIJMEGEN - Soldaat van Oranje werd een boek, een film, én een musical die al langer loopt dan de oorlog heeft geduurd. In dit misschien wel bekendste verhaal uit de Tweede Wereldoorlog in Nederland, komt Soldaat van Oranje Erik Hazelhoff-Roelfsema in opdracht van koningin Wilhelmina naar Nederland. Hij moet twee mannen oppikken en naar Londen brengen. Eén van hen was de Nijmegenaar Stuuf Wiardi Beckman.

Wie was Wiardi Beckman en waarom wilde koningin Wilhelmina nu juist hem naar Londen halen? En is het hem in het echt net zo vergaan als in de film? Over die vragen heeft de Oorlogsgravenstichting een driedelige podcastserie gemaakt.

Nijmegenaar

Op 4 februari 1904 wordt Herman Wiardi Beckman, roepnaam Stuuf, in Nijmegen geboren, in zeer welgestelde en intellectuele kringen. Zijn vader is zenuwarts (neuroloog en psychiater in één) en oprichter van het sanatorium Berkenoord. Zijn moeder komt uit een familie met dominees en professoren. Na de lagere school gaat hij naar het Stedelijk Gymnasium in Nijmegen.

Tijdens zijn middelbareschooltijd raakt Wiardi Beckman begeesterd door de socialistische leider Troelstra. Op het schoolplein verdedigt hij met vuur en vlam zijn socialistische idealen. Iets wat door zijn medeleerlingen, allen afkomstig uit de elite, niet echt op prijs werd gesteld.

Rijzende ster

Na zijn eindexamen vertrekt hij naar Leiden om daar bij de beroemde professor Huizinga geschiedenis te gaan studeren. Hij wordt actief lid van de SDAP, de sociaaldemocratische partij, voorloper van de PvdA. Al vroeg in de jaren dertig wijst Wiardi Beckman op de gevaren van Hitler en het nationaalsocialisme. Zijn ster rijst snel in de SDAP en op zijn 33ste wordt hij het jongste lid van de Eerste Kamer én hoofdredacteur van de socialistische krant Het Volk.

Oorlog

Tijdens de gevechten in de meidagen van 1940 werkt Wiardi Beckman op het militaire hoofdkwartier in Den Haag. Hij is daar persofficier en schrijft de verklaringen van de opperbevelhebber van het Nederlandse leger, generaal Winkelman. Zo ook de verklaring van de Nederlandse capitulatie. Een paar dagen later houdt hij namens generaal Winkelman een toespraak bij de begrafenis van de gesneuvelde Nederlandse soldaten op de Grebbeberg. Daar draagt hij, in het bijzijn van veel Wehrmacht-officieren en soldaten, een couplet van het Wilhelmus voor.

Wiardi Beckman komt in verzet

Al in juni 1940 duikt hij onder en zoekt hij naar manieren om in verzet te komen tegen de Duitse bezetter. Hij is al snel een verbindende schakel tussen verschillende verzetsgroepen. Een verbinder, waar verschillende groepen vertrouwen in hebben. Ook schrijft hij voor de illegale krant Het Parool.

Intussen heeft de naar Engeland gevluchte regering dringend behoefte aan informatie over de toestand in bezet Nederland. Ook aan geschikte mensen voor ministersposten. Er wordt een lijstje gemaakt van geschikte kandidaten en naast de naam van Wiardi Beckman schrijft minister-president Gerbrandy een 1.

Soldaat van Oranje

En zo gebeurt het ook. In november 1941 vertrekken Erik Hazelhoff-Roelfzema (de Soldaat van Oranje) en Peter Tazelaar op een Engels schip naar de Nederlandse kust. Het plan is dat Tazelaar afgezet wordt op het Scheveningse strand. Zijn taak is om in bezet Nederland twee mannen op te sporen, waarvan Wiardi Beckman er dus één is. Een paar dagen later vaart Hazelhoff-Roelfzema weer vanuit Engeland naar het Scheveningse strand om te mannen op te pikken.

Tot zover het plan, in werkelijkheid loopt het anders. Hoe het precies gaat, is te beluisteren in de podcast Memento van de Oorlogsgravenstichting.

De podcast is te beluisteren in Apple Podcast, Spotify en Google Podcast. Een overzicht van alle beschikbare platforms staat op de website van de Oorlogsgravenstichting.

Wiardi Beckman ligt begraven op het Nationaal Ereveld in Loenen. Zijn graf is daar dagelijks te bezoeken tussen 09.00 en 17.00 uur.