Afdrukken
Lead image 1:
Lead image TXT 1: Emeritus hoogleraar Henny Sackers. Foto: Omroep Gelderland
Ankeiler: Tbs'ers blijven recht hebben op proefverlof.

- Tbs'ers blijven recht hebben op proefverlof. Dat stelt strafrechtdeskundige Henny Sackers een dag nadat een tbs'er uit de Nijmeegse Pompekliniek de benen nam tijdens een proefverlof onder begeleiding. De politie sloeg hem uren na zijn ontsnapping weer in de boeien, maar de verdenking is wel dat de man in de tussentijd een vrouw in Soest neerstak.

Dat de tbs'er de wijk nam, is volgens strafrechtdeskundige Henny Sackers een risico dat niet te voorkomen is. "In het kader van het medisch behandelplan wordt gekeken of verlof past in de voorbereiding op de terugkeer in de samenleving. Dat moet dan echt een aanvaardbaar risico zijn. En het lijkt erop - maar achteraf praten is natuurlijk makkelijk - dat dat hier toch niet goed is ingeschat. Het blijft en het blijkt een moeilijke inschatting, ook voor de specialisten die in de klinieken werken."

De Pompekliniek laat weten dat de verloven van patiënten in de kliniek gewoon doorgaan, voor zover daar toestemming voor was.

De man die woensdag de benen nam, zat sinds 2018 vast voor doodslag. Hij vluchtte uit een winkel in de stad en had geregeld dat er een vluchtauto voor hem klaarstond. Zijn begeleider rende nog achter hem aan, maar de tbs'er sprong bij iemand in een klaarstaande auto en verdween, zegt een woordvoerster van de Pompestichting.

Proefverlof verdwijnt niet

"Dat er iets fout kan gaan tijdens het verlof van tbs'ers, is een risico waar we als maatschappij mee moeten leven en accepteren", meent Sackers. "Een absoluut garantiebewijs dat een tbs'er tijdens begeleid verlof niets gaat doen is niet te geven. Geen enkele kliniek kan het qua reputatie hebben dat er in een korte periode zo veel gebeurt, dat is duidelijk. Maar ook hier kan je het proefverlof niet absoluut uitbannen. Het is een wettelijk recht van verpleegden, van tbs'ers."

Emeritus hoogleraar Henny Sackers. - Foto: Omroep Gelderland

Niet de eerste keer

Het gebeurde dit jaar al twee keer eerder dat tbs'ers zich onttrokken. In juni vluchtten Luciano D. en Sherwin W. uit de kliniek in Nijmegen, nadat Mamuka K. met een slijptol een gat maakte in een hek. De politie pakte D. na een klopjacht van negen dagen op en K. werd later ook gearresteerd. W. is nog altijd niet terecht en staat op de Nationale Opsporingslijst van de politie.

Een maand later bleek dat een tbs'er die al ver was in het resocialisatieproces, en al 'buiten de hekken woonde', na verlof niet was teruggekeerd. Zover bekend is deze persoon nog niet gevonden.

Zie ook: 'Ontsnapte tbs'er is neef van voortvluchtige Sherwin W.'

Geen extra straf

Advocaat Jan Jesse Lieftink stond in het verleden al veel tbs'ers bij, onder wie Luciano D. en Sherwin W. Hij zegt dat iemand die zich onttrekt aan een verlof, zoals woensdag gebeurde, geen strafbaar feit pleegt. "Wat deze persoon wel aangerekend wordt, is dat hij vervolgens iemand neersteekt."

Dat de tbs'er zich woensdag onttrok aan verlof, kan hem in de toekomst wel duur komen te staan wanneer de optie van verlof opnieuw ter sprake komt. "Deze man komt voorlopig niet meer buiten", verwacht Lieftink. Maar uiteindelijk gaan de kliniek en het ministerie daar over, voegt hij toe. "De kliniek vraagt het verlof aan bij het ministerie en dat beslist vervolgens."

Emeritus hoogleraar Sackers: "Ik kan me heel goed voorstellen dat de behandelaars geen perspectief meer zien in de vertrouwensrelatie, die zij als artsen met deze meneer hebben. Dan is overplaatsing naar een andere inrichting vaak wel iets wat te verwachten is."

Het gaat in meerdere klinieken regelmatig mis, daar maak ik me zorgen over.
Tbs-advocaat Jan-Jesse Lieftink

Lieftink zegt dat het aantal onttrekkingen aan verlof overigens relatief meevalt: in 2021 gebeurde het twee keer op een groep van 1500 tbs'ers en zo'n zeventigduizend 'verlofbewegingen'. Toch breekt hij een lans voor meer transparantie bij tbs-instellingen en overheid. "Neem het publiek mee in hoe het mis kon gaan en leer daar van", drukt hij ze op het hart. "Nu weten we dat vaak niet. Het blijft een interne gelegenheid waarvan 'de organisatie moet leren'. De consequenties zijn echter enorm: kijk naar wat er in Soest gebeurde. Daar moet verantwoording voor worden afgelegd."

"Het gaat op dit moment in meerdere klinieken regelmatig mis", vindt Lieftink. "Het lijkt iets structureels te zijn en daar maak ik me zorgen over. Het systeem functioneert niet lekker. We moeten eens kijken wat de overeenkomsten zijn en waar het misgaat. De inspectie luidde de noodklok al in 2020, maar er lijkt weinig veranderd."

Politici: Bruls moet in gesprek blijven

De Nijmeegse politiek hoopt dat burgemeester Hubert Bruls het gesprek blijft voeren met de Pompestichting. GroenLinks-fractievoorzitter Quirijn Lokker zegt dat het in eerste instantie aan de landelijke politiek is om te kijken naar het systeem zoals dat nu bestaat. Hij wijst erop dat Bruls zich in het verleden desondanks al sterk maakte voor het onderwerp en dat nu nog steeds doet.

De Stadspartij Nijmegen noemt de onttrekking van de tbs'er zorgelijk. "Het zorgt voor grote maatschappelijke onrust", zegt fractievoorzitter Wendy Grutters. "Ik vind het wel een aandachtspunt om te kijken waar het nu misgaat. Gemiddeld gebeurt het denk ik toch één à twee keer per jaar dat een tbs'er ervandoor gaat. De regie hierover ligt bij de landelijke politiek en bij de Pompekliniek zelf. Misschien moeten ze zich afvragen waar hun achilleshiel zit. Moeten er bijvoorbeeld twee begeleiders mee op zo'n verlof?"

Donderdagmiddag overlegt de Pompestichting met het ministerie van Justitie over het incident. Ook zijn er dan in de Pompekliniek bijeenkomsten voor het personeel om te bespreken wat er is gebeurd. De verloven van patiënten in de kliniek gaan gewoon door, voor zover daar toestemming voor was. In juni werden alle verloven nog enkele dagen ingetrokken. Dat is gebruikelijk als er op het terrein van de instelling iets gebeurt, zegt de woordvoerster.

Deel dit artikel