Bijna helft coronapatiënten in ziekenhuizen gevaccineerd: hoe kan dat?

NIJMEGEN - De ziekenhuizen liggen weer vol met coronapatiënten, waaronder ook steeds meer mensen die het vaccin hebben gehad. Maar betekent dat nou dat vaccins niet werken? Dat ze toch niet tegen ernstige ziekte beschermen? Nee, dat is een denkfout, stelt Roel Willems van de Radboud Universiteit Nijmegen.

Het aandeel gevaccineerde coronapatiënten in de ziekenhuizen stijgt de laatste maanden gestaag: in augustus was 22 procent van de opgenomen patiënten gevaccineerd, twee maanden later was dat opgelopen naar 44 procent.

Genoemde percentages zijn landelijke cijfers van het RIVM. Omroep Gelderland vroeg de Gelderse ziekenhuizen naar de kenmerken van hun coronapatiënten. Het Gelre in Apeldoorn en Zutphen geeft aan dat het 'merendeel' van hun coronapatiënten ongevaccineerd is. "De leeftijd van COVID-patiënten in Gelre ziekenhuizen varieert en ligt voornamelijk tussen de 40 en 70 jaar. Het zijn vooral mensen uit de eigen regio." Het Rijnstate in Arnhem zegt juist ook veel jonge patiënten te zien: 'pubers en iets daarboven'. Ziekenhuis Rivierenland in Tiel schat dat 1 op de 5 patiënten gevaccineerd is. "Bij hen zorgt een onderliggende oorzaak voor de ziekenhuisopname."

Maar het is een denkfout om dan te zeggen dat vaccins niet beschermen tegen ernstige ziekte, zegt Roel Willems, maker van de podcast Audiostatistiek. Hij illustreert het aan de hand van een voorbeeld: “Stel dat 80 procent van de mensen die verdrinkt, een zwemdiploma heeft. Dan denk je misschien: 'Dat is toch raar: waarom heb ik dan een zwemdiploma? Kennelijk helpt het niet.'

Maar dat is een denkfout, want heel veel mensen in Nederland hebben een zwemdiploma. Dan is het ook voor de hand liggend dat de meeste mensen die verdrinken, toch een zwemdiploma hadden.”

Volgens hem moet je dus kijken naar de verhouding in de hele bevolking, óók het deel dat niet in het ziekenhuis belandt (of, in het geval van bovenstaand voorbeeld, ook van de mensen die geen zwemdiploma hebben).

Verhouding is scheef

“In het hele land is 84 procent van de mensen gevaccineerd en dus 16 procent niet. Dan moet je gaan kijken in het ziekenhuis: is de verhouding daar ook zo? Is daar ook 84 procent gevaccineerd? Nee, dat is niet zo.” In oktober was 44 procent van de patiënten gevaccineerd, tegenover 55 procent ongevaccineerd. Op de IC ligt de verhouding nog schever: daar is 30 procent van de patiënten gevaccineerd, en 69 procent ongevaccineerd.

“Als vaccinatie niks uitmaakt, zou de verhouding gevaccineerden en ongevaccineerden in het ziekenhuis hetzelfde moeten zijn als in de hele maatschappij. Maar dat is niet zo: er liggen opvallend veel ongevaccineerde mensen.”

Kortom: wie wat wil weten over of een vaccin werkt tegen ziekenhuisopname, moet kijken naar de relatieve cijfers, zoals een percentage.

Absoluut druk op zorg

Toch blijven ook de absolute cijfers belangrijk, als je wil kijken naar de druk op de zorg. Een vaccin beschermt in zo'n 94 procent van de gevallen tegen ziekenhuisopname. Dat klinkt als heel veel, maar in tijden van hoge besmettingscijfers kan dat toch nog voor paniek in de ziekenhuizen zorgen.

Want ook een paar procent van de huidige besmettingscijfers is al veel. Stel dat 1 procent van 12.000 besmettingen per dag in het ziekenhuis belandt, zijn dat in absolute zin nog steeds 120 mensen.

Willems illustreert het weer met een ander voorbeeld. “Stel, iemand krijgt een erfenis en geeft jou 6 procent. Dan denk je misschien: dat is niet zo sympathiek, ik had wel wat meer gewild. Maar is de erfenis 3 miljard euro? Dan is 6 procent (180 miljoen euro) veel geld.”

Vol is vol

Kortom: als van de 12.000 besmettingen per dag nu, 6 procent in het ziekenhuis belandt, dan zijn dat er elke dag 720 patiënten. “Dat zijn absolute aantallen en dáár krijgen ze in het ziekenhuis mee te maken. Want een vol bed is nou eenmaal vol.”

Zie ook: Wie is gevaarlijker: een ongeteste gevaccineerde of een geteste ongevaccineerde?