Column Vincent Cantrijn - Oversteken

REGIO - Afgelopen donderdag liep ik op verzoek van de bewoners van de appartementen Waalkroon in het Waalfrontgebied met hen de Sunset March. Bij het monument de Oversteek sprak ik een column uit met als titel: Oversteken.

Oversteken

“Kijk je uit bij het oversteken?” Welk kind heeft dat nooit gehoord als hij van huis weg ging? Op 20 september 1944 moesten geallieerde troepen als onderdeel van Market Garden de Waal oversteken. Het waren vooral jongvolwassenen; net van huis weggegaan. Kijk je uit bij het oversteken was voor hen een overbodige waarschuwing. Ze wisten zo ook wel dat het gevaarlijk was. Dat werd bewaarheid. 48 jonge militairen overleefden de oversteek niet. Hun namen staan op dit monument. Zij stierven voor onze vrijheid.

Ik ben in 1951 geboren in Breda. In mijn jeugd werd thuis vaak over de oorlog gesproken. Zo lang was dat nog niet geleden. En Nijmegen kwam in die verhalen steeds terug. Dat komt door mijn vader. Een oom en tante van hem woonden in de Tooropstraat. Ook in de oorlog ging hij met de fiets vanuit Breda naar Nijmegen om bij hen te logeren. In zijn fotoalbum zaten zwart wit foto’s van een opgeblazen Waalbrug. Ik vond dat als kind zeer indrukwekkend. Begin zestiger jaren kwam ik voor de eerste keer in Nijmegen. Mijn vader vertelde mij waar de naam Plein ’44 vandaan kwam. En voor de eerste keer van mijn leven zag ik vanaf het Valkhof de Waalbrug. Ik hoorde de verhalen over de geschiedenis van deze brug in oorlogstijd. Mijn vader was onderwijzer in hart en nieren; vandaar die verhalen. Daardoor werden de termen bezetting en vrijheid voor mij bekende begrippen. Ik begreep dat vrijheid niet iets vanzelfsprekends was.

Zonder al te diep te hoeven nadenken zal iedereen landen kunnen noemen waar vrijheid vanwege onderdrukking of bezetting nog steeds niet iets vanzelfsprekends is. Op veel plekken in de wereld proberen mensen grenzen over te steken. Ze weten drommels goed dat ze bij het oversteken moeten uitkijken om de door hen zo vurig gewenste vrijheid te bereiken. Vrijheid zoals vrijheid bedoeld is. Helaas wordt vrijheid tegenwoordig ook geïnterpreteerd als vrijbrief om te doen wat je zelf wil. Schijt hebben aan opgelegde regels onder het mom van inbreuk op de persoonlijke vrijheid. Hoezo coronabeperkingen? We leven in een vrij land; dat maken we zelf wel uit. Vervolgens wordt de eigen benoemde vrijheid op hoge toon opgeëist. Ik vind dat een misplaatst gebruik van het begrip vrijheid. Deze egoïstische vrijheid staat ver af van de essentiële collectieve vrijheid waarvoor deze 48 mensen in 1944 streden en uiteindelijk hun leven verloren.

We steken dadelijk opnieuw de Waal over; terug naar huis. Voor 48 jonge mensen was er vanaf deze plek geen weg terug naar huis. Het verhaal van het oversteken van de Waal op 20 september 1944 zal via de Sunset March continu worden doorverteld. Opdat wij niet vergeten. Het verhaal is een symbolische brug tussen verleden en heden. Want daardoor kunnen jullie vanaf het balkon of door het raam van je appartement in vrijheid uitkijken op de Oversteek.

Vincent Cantrijn